آفتاب: آرامگاه مخدوم قلی، شاعر بزرگ ترکمن هر ساله در اواسط بهار، میزبان علاقمندان به شعر ترکمن و فرهنگ ایران زمین است. آرامگاه این شاعر بزرگ ترکمن در شهرستان مراوه تپه در استان گلستان واقع است.
زندگی نامه مخدوم قلی فراغی
مقارن با فتنه و آشوب های افشارها، در شمال خراسان در روستای گرکز جرگلان که اکنون جزء خاک خراسان شمالی و شهرستان بجنورد است کودکی پا به دنیا نهاد که پدرش او را مخدوم قلی نام نهاد. جد مختوم قلی فراغی، مختوم قلی یوناچی نام داشت (1720-1654 میلادی) وی بسیار تنگدست و فقیر بود و از طریق آهنگری، زرگری، چرمسازی، و خدمت دهقانی گذران روزگار میکرد . یوناچی در سال 1694 میلادی یعنی در سن 40 سالگی ازدواج کرد و در سال 1700 صاحب پسری شد که او را دولت محمد نام نهادند .
دولت محمد به جهت اینکه در سن پیری پدر متولد شد به قری ملا یعنی ملای پیر شهرت یافت .وی آزادی تخلص میکرد . از او آثاری چون وعظ آزادی ، حکایت جابر انصار ، مناجات و اشعاری چند در غالب غزل ، قصیده و رباعی به یادگار مانده است .دولت محمد پنج پسر داشت و یکدختر ، که مختوم قلی سومین آنهاست .
سال تولد مختوم قلی را 1733 میلادی برابر با 1112شمسی ذکر کرده اند و سال وفات او را 1790 میلادی یعنی 1169شمسی آورده اند وی در زمان وفات 57 سال سن داشته است .
عصر مختوم قلی عصر اغتشاش بود عصر باقی مانده از خاکستر دوران نادر ، وی در فاصله مرگ نادر و جلوس کریم خان زند در سنین 6 تا 16 سالگی کار چوپانی و دهقانی را و زرگری را تجربه کرد . در همین زمان احمد خان درانی بنیانگذار افغانستان جدید نیز در پی چشم طمع به متصرفات نادر از عوامل اغتشاش در ایران بود به همین منظور از بزرگان ترکمن تقاضای کمک کرد در نتیجه تعدادی از جوانان ترکمن به فرماندهی چاودیر خان به سوی افغانستان گسیل شدند .
عبدالله یکی از برادران مختوم قلی نیز با آنها همرا بود که در راه کشته شد . محمد صفا برادر دیگر در جستجوی عبدالله برآمد و او نیز در راه افغانستان به دست دشمنان کشته شد . مختومقلی تاثرات قلبی خود را از این دو واقعه در طی مرثیه ایی قراء با سوز و گدازی تمام بیان کرده است . اما خود مختوقلی ، وی معلومات اولیه خود را نزد پدر فرا گرفت و پس از پدر تحت تعلیمات شخصی به نام نیاز صالح قرار گرفت و در خدمت این استاد بود که با علوم دینی مثل فقه، حدیث، تفسیر و کلام آشنا شد و به مطالعه تاریخ قصص قرآن و عقاید فرزانگان پرداخت .
شوق درونی او را بر آن داشت که از مدرسه ادریس بابا در محل قزل آیاق به بخارا برود. در بخارا با نوری کاظم بن باهر آشنا شد که برای تدریس دعوت شده بود . این آشنایی منجر به دوستی عمیق بین آنها شد . با پیدا شدن دو دستگی بین طلاب ، ابتدا نوری و سپس مختومقلی بخارا را ترک گفتند و راه افغانستان و هندوستان را در پیش گرفتند . مختومقلی در طی این سفر که 6 سال طول کشید بعد از سیر و سیاحت در هندوستان از طریق کابل به ازبکستان و سپس ترکمنستان رفت و با سفارش مدرسین مدرسه خواجه احمد یساوی برای تحصیل عازم مدرسه شیرغازی شد که در شهر خیوه قرار داشت . مختومقلی در مدرسه شیر غازی با علوم و ادبیات شرق آشنا شد و در سال دوم تحصیل بود که استاد اورا خلیفه خود کرد .
وی پس از سه سال مدرسه شیر غازی را ترک گفت و به اطراف اترک آمد و در آنجا ساکن شد و عاقبت نیز در روستای آق توقای از توابع شهر مراوه تپه دارفانی را وداع گفت و در همان مکان نیز به خاک سپرده شد . اینک هر ساله در 27 اردیبهشت هر سال مراسم سالروز تولد او با شکوه هرچه تمام تر با حضور شاعران و دوستداران این شخصیت برجسته از دو کشور ترکمنستان و ایران در همان مکان آرامگاه او برگزار میشود .
دولت محمد به جهت اینکه در سن پیری پدر متولد شد به قری ملا یعنی ملای پیر شهرت یافت .وی آزادی تخلص میکرد . از او آثاری چون وعظ آزادی ، حکایت جابر انصار ، مناجات و اشعاری چند در غالب غزل ، قصیده و رباعی به یادگار مانده است .دولت محمد پنج پسر داشت و یکدختر ، که مختوم قلی سومین آنهاست .
سال تولد مختوم قلی را 1733 میلادی برابر با 1112شمسی ذکر کرده اند و سال وفات او را 1790 میلادی یعنی 1169شمسی آورده اند وی در زمان وفات 57 سال سن داشته است .
عصر مختوم قلی عصر اغتشاش بود عصر باقی مانده از خاکستر دوران نادر ، وی در فاصله مرگ نادر و جلوس کریم خان زند در سنین 6 تا 16 سالگی کار چوپانی و دهقانی را و زرگری را تجربه کرد . در همین زمان احمد خان درانی بنیانگذار افغانستان جدید نیز در پی چشم طمع به متصرفات نادر از عوامل اغتشاش در ایران بود به همین منظور از بزرگان ترکمن تقاضای کمک کرد در نتیجه تعدادی از جوانان ترکمن به فرماندهی چاودیر خان به سوی افغانستان گسیل شدند .
عبدالله یکی از برادران مختوم قلی نیز با آنها همرا بود که در راه کشته شد . محمد صفا برادر دیگر در جستجوی عبدالله برآمد و او نیز در راه افغانستان به دست دشمنان کشته شد . مختومقلی تاثرات قلبی خود را از این دو واقعه در طی مرثیه ایی قراء با سوز و گدازی تمام بیان کرده است . اما خود مختوقلی ، وی معلومات اولیه خود را نزد پدر فرا گرفت و پس از پدر تحت تعلیمات شخصی به نام نیاز صالح قرار گرفت و در خدمت این استاد بود که با علوم دینی مثل فقه، حدیث، تفسیر و کلام آشنا شد و به مطالعه تاریخ قصص قرآن و عقاید فرزانگان پرداخت .
شوق درونی او را بر آن داشت که از مدرسه ادریس بابا در محل قزل آیاق به بخارا برود. در بخارا با نوری کاظم بن باهر آشنا شد که برای تدریس دعوت شده بود . این آشنایی منجر به دوستی عمیق بین آنها شد . با پیدا شدن دو دستگی بین طلاب ، ابتدا نوری و سپس مختومقلی بخارا را ترک گفتند و راه افغانستان و هندوستان را در پیش گرفتند . مختومقلی در طی این سفر که 6 سال طول کشید بعد از سیر و سیاحت در هندوستان از طریق کابل به ازبکستان و سپس ترکمنستان رفت و با سفارش مدرسین مدرسه خواجه احمد یساوی برای تحصیل عازم مدرسه شیرغازی شد که در شهر خیوه قرار داشت . مختومقلی در مدرسه شیر غازی با علوم و ادبیات شرق آشنا شد و در سال دوم تحصیل بود که استاد اورا خلیفه خود کرد .
وی پس از سه سال مدرسه شیر غازی را ترک گفت و به اطراف اترک آمد و در آنجا ساکن شد و عاقبت نیز در روستای آق توقای از توابع شهر مراوه تپه دارفانی را وداع گفت و در همان مکان نیز به خاک سپرده شد . اینک هر ساله در 27 اردیبهشت هر سال مراسم سالروز تولد او با شکوه هرچه تمام تر با حضور شاعران و دوستداران این شخصیت برجسته از دو کشور ترکمنستان و ایران در همان مکان آرامگاه او برگزار میشود .
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر